Συνδρομή

horiatika.press@gmail.com

,

Αγρότισσες στον καμβά: το πρόσωπο της γης στην τέχνη

Η ηρωίδα της υπαίθρου μέσα από τη ματιά των καλλιτεχνών

Κάθε Οκτώβριο, ολόκληρος ο πλανήτης τιμά την Ημέρα της Αγρότισσας, μια ημέρα που μας προσκαλεί να αναγνωρίσουμε το πολύτιμο έργο της γυναίκας αγρότισσας και να την τιμήσουμε για αυτό. Μέσα από την καθημερινή της δουλειά, η αγρότισσα ενσαρκώνει την ανθεκτικότητα και την αφοσίωση, τις αξίες που διαμορφώνουν την παράδοση και τον πολιτισμό του αγροτικού κόσμου σε κάθε γωνιά της γης, αλλά και της ελληνικής υπαίθρου.

Η αγρότισσα, λοιπόν, ως σύμβολο της καθημερινότητας και της εργατικότητας, έχει εμπνεύσει καλλιτέχνες καθ’όλη την ιστορία της τέχνης και έχει αποτυπωθεί σε αμέτρητους πίνακες, χρωματισμένα πορτραίτα της σιωπηλής της δύναμης και αφοσίωσης. Ας εξετάσουμε μερικά έργα όπου η τέχνη δεν αποτυπώνει απλώς τη φυσική μορφή της αγρότισσας, αλλά και την ουσιαστική της διάσταση: τη βαθιά σύνδεσή της με τη γη και τον μόχθο, καθώς και τις μικρές, πολύτιμες στιγμές ανάπαυσης ή προσωπικής απόλαυσης – όπως όταν σταματά τη δουλειά της για να ακούσει το κελάηδημα ενός πουλιού ή αφήνεται για λίγο στο ζεστό φως του ήλιου που λούζει το τοπίο γύρω της.

  1. Θεόδωρος Ράλλης – “Αγρότισσα δίπλα στη θημωνιά“

Η σκηνή του έργου του Θεόδωρου Ράλλη ( 1852-1909 ) μας μεταφέρει στην περίοδο του θερισμού. Το χωράφι με το σιτάρι έχει πια ολοκληρώσει τη συγκομιδή του και τα στάχυα έχουν στοιβαχτεί σε μεγάλες θημωνιές. Βρισκόμαστε στο τέλος της κοπιαστικής διαδικασίας και η νεαρή αγρότισσα έχει σταματήσει για να ξεκουραστεί, απολαμβάνοντας τη σκιά μιας θημωνιάς. Ο πίνακας στεγάζεται στη Λεβέντειο Πινακοθήκη.

2. Ζαν-Φρανσουά Μιλέ – “Οι Σταχυομαζώχτρες” (Les Glaneuses)

Πίνακας λαδιού του Ζαν-Φρανσουά Μιλέ ( 1814-1875 ) που ολοκληρώθηκε το 1857. Βρίσκεται στο Μουσείο Ορσέ στο Παρίσι. Ο πίνακας απεικονίζει τρεις αγρότισσες που συλλέγουν τα στάχυα που έχουν απομείνει στο χωράφι μετά τη συγκομιδή του σιταριού.

Οι γυναίκες είναι σκυμμένες, σχεδόν λυγισμένες από τη σκληρή εργασία. Στο βάθος, βλέπεις τον πλούτο των δεματιών και των αλόγων – η ανισότητα είναι ξεκάθαρη, αλλά ειπωμένη χωρίς λόγια, μόνο με τη σύνθεση και το φως.

Αυτός ο πίνακας, όταν εκτέθηκε, σόκαρε τη γαλλική αστική τάξη της εποχής· θεωρήθηκε επικίνδυνα “σοσιαλιστικός” γιατί έβαζε στο προσκήνιο την εξαθλίωση της αγροτικής τάξης με αξιοπρέπεια και ανθρωπιά, ενώ μέχρι τότε οι απλοί καθημερινοί άνθρωποι παρουσιάζονταν στην τέχνη μόνο ειρωνικά και περιπαικτικά.

3. Τσαρλς Σπράγκι Πιρς – “Γυναίκες στο χωράφι”

To έργο του Τσαρλς Σπράγκι Πιρς ( 1851–1914 ) απεικονίζει μια ομάδα γυναικών που εργάζονται σε ένα ήσυχο αγροτικό τοπίο. Ο ρεαλισμός του πίνακα συνδυάζεται με μια τρυφερή, σχεδόν ποιητική ατμόσφαιρα: τα χρώματα είναι απαλά, φωτισμένα από το φως του απογεύματος, και το βλέμμα της νεαρής γυναίκας στο πρώτο πλάνο εκφράζει μια αίσθηση γαλήνης και προσήλωσης στη δουλειά της.

4. Ζυλ Μπρετόν – ”Το τραγούδι του κορυδαλλού”

Μια χωριατοπούλα σταματά τη δουλειά της για να ακούσει ένα κορυδαλλό να κελαηδάει στο βάθος. Η συναισθηματική της αντίδραση σ’ αυτή τη στιγμή φυσικής ομορφιάς τονίζεται από τη λάμψη του ήλιου που ανατέλλει πίσω της, λούζοντας το τοπίο με χρυσό φως.

Ο Ζυλ Μπρετόν ( 1827–1906 ) ειδικεύτηκε σε σκηνές αγροτικής ζωής στην ύπαιθρο. Έχοντας μεγαλώσει στο χωριό Κουριέρ στη βόρεια Γαλλία, θαύμαζε τους ανθρώπους που ζούσαν εκεί για την επινοητικότητά τους και τη στενή τους σχέση με τη φύση, και απέκτησε τεράστια δημοτικότητα ζωγραφίζοντάς τους.

5. Φερνάντο Αμορσόλο – ”Γυναίκα σε καπνοχώραφο”

Η «Γυναίκα σε καπνοχώραφο» (1940) είναι μια ελαιογραφία σε καμβά του Φιλιππινέζου εθνικού καλλιτέχνη Φερνάντο Αμορσόλο ( 1892-1972 ). Το έργο απεικονίζει μια γυναίκα που εργάζεται σε καπνοχώραφο και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα του ύφους του Αμορσόλο, ο οποίος συχνά εξιδανίκευε την αγροτική ζωή στις Φιλιππίνες μέσα από τη χρήση του φωτός και των ζωντανών, ρομαντικών του απεικονίσεων.

Η Διεθνής Ημέρα της Αγρότισσας καθιερώθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 18 Δεκεμβρίου 2007 και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 15 Οκτωβρίου, αναγνωρίζοντας τον σημαντικό ρόλο της γυναίκας στην αγροτική παραγωγή και την κοινωνία της υπαίθρου, αλλά και τις δυσκολίες και προκλήσεις που αντιμετωπίζει καθημερινά.

Πηγές: madamelefo.com, artic.edu, musee-orsay.fr, Philippines Art & Architecture, sansimera.gr

  • Τεύχος 33 – Σεπτέμβριος 2025

    Τεύχος 33 – Σεπτέμβριος 2025

Τελευταία άρθρα