Συνδρομή

horiatika.press@gmail.com

Συνταξιούχος Γεωπόνος

Ημέρα Μνήμης για τους συντοπίτες μας που βασανίστηκαν στα Τάγματα Εργασίας στη Βουλγαρία

Για να καταλάβουμε καλύτερα τις αιτίες για τα γεγονότα εκείνης της εποχής, ας ανατρέξουμε
διαχρονικά στο παρελθόν της ιστορίας της περιοχής μας. Οι Σλάβοι εμφανίστηκαν στα Βαλκάνια κατά τον 7ο μ.Χ. αιώνα βόρεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Μετά από περίπου 300 χρόνια έκαναν επιδρομές νοτιότερα, ζητώντας διέξοδο στη Θάλασσα του Αιγαίου. Γύρω στο 1000 μ.Χ. όμως σε μια νέα κάθοδο με βασιλιά τους τον Σαμουήλ αντιμετωπίστηκαν από τους Βυζαντινούς με Αυτοκράτορα τον Βασίλειο Β’ τον Μακεδόνα. Στη μάχη που έγινε στο Κλειδί, στην περιοχή μας, κοντά στα σύνορα των Προμαχώνα, κατανικήθηκαν και με μεγάλες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές επέστρεψαν εκεί από όπου ξεκίνησαν. Για τη μάχη αυτή ο
Αυτοκράτορας Βασίλειος απέκτησε το προσωνύμιο Βουλγαροκτόνος.

Για πολλά χρόνια μετά δεν καταγράφονται αξιοσημείωτα γεγονότα. Μετά την αποχή όμως της Βουλγαρικής Εκκλησίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 1870, με την δημιουργία της Εξαρχίας και ιδιαίτερα μετά την συνθήκη του Αγίου Στεφάνου αναπτύσσονται οι βλέψεις των βορείων γειτόνων μας για κάθοδό τους στη θάλασσα. Η συνθήκη αυτή, μεταξύ της Ρωσίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας προέβλεπε τη δημιουργία της μεγάλης Βουλγαρίας, που
περιλάμβανε όλη την Μακεδονία πλην της Χαλκιδικής. Ευτυχώς αντέδρασαν οι Δυτικές Δυνάμεις και δεν εφαρμόστηκε ποτέ.

Από τότε άρχισαν οι αψιμαχές μεταξύ των κομιτατζήδων και των Ελλήνων, διότι στις περιοχές των Σερρών και της Δράμας ήταν εγκατεστημένοι σε μερικά χωριά Βούλγαροι με την ανοχή των Τούρκων. Τα επεισόδια αυτά ενισχύθηκαν κατά την περίοδο του Μακεδονικού αγώνα το 1903 έως το 1908, όπου γινόταν προσπάθεια επικράτησης των Βουλγάρων μετά την διαφαινόμενη κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτά όμως τα γεγονότα αποτελούν ένα ξεχωριστό κεφάλαιο της τοπικής μας ιστορίας.

Κατόπιν αυτών άρχισε ο Α’ Βαλκανικός πόλεμος το φθινόπωρο του 1912, με τη συμμαχία Ελλήνων, Βουλγάρων και Σέρβων εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τότε απελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη, ενώ στην δική μας περιοχή επικράτησαν οι Βούλγαροι και η περίοδος αυτή αποτελεί την Α’ Βουλγαρική κατοχή, μέχρι τον Ιούνιο του 1913. Με τον Β’ Βαλκανικό πόλεμο των Ελλήνων εναντίον των Βουλγάρων και μετά από τις σκληρές και με πολλές ανθρώπινες απώλειες μάχες στις περιοχές του Κιλκίς και του Λαχανά στο τέλος Ιουνίου απελευθερώθηκαν οι Σέρρες και στη συνέχεια αρχές Ιουλίου η Δράμα και η Καβάλα. Έτσι ελευθερώθηκαν τα χωριά μας από τους Τούρκους και τους Βούλγαρους και απέκτησαν για πρώτη φορά διοικητικές Υπηρεσίες του ελεύθερου Ελληνικού Κράτους. Πρώτος Δήμαρχος του χωριού μας έγινε ο Βασίλειος Χατζηπαππίδης ο οποίος όμως κατακρεουργήθηκε από τους
Βουλγάρους το 1915 στην περιοχή της Ηλιοκώμης. Αποτελεί τον επίσημο πρωτομάρτυρα του χωριού μας και προάγγελο όσων έμελλε να ακολουθήσουν σε ένα χρόνο, που θα άρχιζε η Β’ Βουλγαρική κατοχή στα πλαίσια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, που άρχισε το 1914.

Τα δύο πρώτα χρόνια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν συνέβησαν κάποια άλλα ιδιαίτερα γεγονότα, διότι η Ελλάδα δεν είχε λάβει σαφή θέση υπέρ του ενός ή του άλλου από τους αντιμαχόμενους. Ήταν και η περίοδος του εθνικού διχασμού και η κατάσταση ήταν ρευστή και με ιδιαιτερότητες. Έτσι η περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας καταλαμβάνεται αμαχητί. Ο βουλγαρικός στρατός με σύμμαχο τη Γερμανία καταλαμβάνει το οχυρό Ρούπελ τον Μάιο του 1916 και επιστρέφει στις Σέρρες το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου. επιστρέφει στις Σέρρες το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου.

Εισδύοντας στην Ανατ. Μακεδονία η Κυβέρνηση της Σόφιας ήταν πεπεισμένη ότι αυτή η περιοχή, την οποία εποφθαλμιούσε από πολύ παλιά, θα παρέμενε βουλγαρικό έδαφος και το μόνο που την απασχολούσε ήταν να νοθεύσει την εθνολογία της. Τότε μπαίνει σε εφαρμογή το σχέδιο αφελληνισμού της περιοχής, ώστε να αλλοιωθεί η εθνολογική της σύσταση, να αφανίσουν κάθε ελληνικό στοιχείο και να έχουν πλήρη έλεγχο οι Βούλγαροι. Έτσι στα σχολεία επιβάλλεται η διδασκαλία της βουλγαρικής γλώσσας αντί της ελληνικής, στις εκκλησίες οι λειτουργίες τελούνται στα βουλγαρικά και οι γυναίκες υποβάλλονται σε σκληρές εργασίες πεινασμένες και ταλαιπωρημένες, ιδίως μετά την εκτόπιση των ανδρών τους. Από μαρτυρία συγχωριανού μας γνωρίζω ότι για την κατασκευή δρόμου προς το φρούριο πάνω στο βουνό, δούλευαν και γυναίκες σε άθλιες συνθήκες. Σκοπός τους ήταν να ανεβάσουν κανόνι στο
φρούριο για να χτυπήσουν τα συμμαχικά πλοία στο τσάγεζι.

Για το χωριό μας ειδικά, καταρχήν, θα αναφέρω μερικά στοιχεία, όπως αυτά προκύπτουν από το πρακτικό της Διασυμμαχικής Ανακριτικής Επιτροπής. Η Επιτροπή αυτή συστάθηκε με απόφαση της Ελληνικής Κυβέρνησης, μετά από συνεννόηση με τους συμμάχους της Αντάντ, για να διεξάγει έρευνα σχετικά με τη συμπεριφορά των βουλγαρικών στρατευμάτων κατά την διάρκεια της κατοχής. Η Επιτροπή αποτελούνταν από τον γενικό πρόξενο του Βελγίου στην Θεσσαλονίκη, έναν υπολοχαγό πεζικού της Γαλλίας, έναν λοχαγό τυφεκιοφόρων της Μ. Βρετανίας, έναν ταγματάρχη ιππικού της Σερβίας και τον Κων. Βασιλείου καθηγητή Παν. Αθηνών.

Η Επιτροπή στις 22 Μαρτίου 1919 ήρθε στο ΡΟΔΟΛΙΒΟΣ και κατέγραψε τις καταθέσεις αρκετών μαρτύρων. Στην αρχή του πρακτικού αναφέρεται: «Το χωριό κατελήφθη από τους Βουλγάρους στις 6 Αυγούστου 1916 και παρέμεινε στην κατοχή τους μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1918. Από την αρχή της κατοχής ξεκίνησε η πολιτική επιστράτευση των ανδρών, αλλά και η επίταξη των ζώων για αγγαρείες χωρίς καμία αποζημίωση. Στη συνέχεια, επιτάξαν όλα τα ζώα για τον ανεφοδιασμό του στρατού με κρέας χωρίς να πληρώσουν. Επίσης κατεδάφισαν περίπου 100 σπίτια, που ανήκαν κυρίως σε εκτοπισμένους, σε μετανάστες ή σε χωρικούς που έλειπαν, για να πάρουν την οικοδομική ξυλεία για την θέρμανση των στρατιωτών και την κατασκευή καταφυγίων του στρατού.

Οι Βούλγαροι μεταξύ των άλλων εντατικοποίησαν την κλοπή των πολύτιμων κινητών αξιών και όταν επιθυμούσαν ένα έπιπλο ή άλλο αντικείμενο αξίας, το άρπαζαν κυριολεκτικά.

Στη διάρκεια των αγγαρειών που επιβλήθηκαν στον πληθυσμό, οι ξυλοδαρμοί όχι μόνο προκαλούσαν τραύματα, αλλά ακόμη χειρότερα, οδηγούσαν στο θάνατο πολλά άτομα. Η πείνα πήρε μεγάλη έκταση στο χωριό και προξένησε μεγάλη θνησιμότητα. Η είσοδος και η έξοδος από αυτό απαγορεύτηκαν και δίνονταν μόνο μικρής χρονικής διάρκειας άδειες. Οι σοδείες του κρασιού και του καλαμποκιού σε όλη τη διάρκεια της κατοχής δημεύονταν από τους Βούλγαρους.

Ο Γολγοθάς ενός μεγάλου μέρους του ανδρικού πληθυσμού ηλικίας 17 έως 60 ετών αρχίζει από το καλοκαίρι του 1917. Στις 23 Ιουνίου 1917, η Ελλάδα παίρνει μέρος στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ και στρέφεται εναντίον της Βουλγαρίας. Με αφορμή αυτό το γεγονός, οι Βούλγαροι διατάζουν όλους τους άνδρες των χωριών να συγκεντρωθούν στα σχολεία για να τους εκτοπίσουν στα βουλγαρικά εδάφη. 586 συγχωριανοί μας μαζί με τους κατοίκους γειτονικών χωριών παρατάσσονται και ξεκινούν το δρόμο εκτοπίσουν στα βουλγαρικά εδάφη.

586 συγχωριανοί μας μαζί με τους κατοίκους γειτονικών χωριών παρατάσσονται και ξεκινούν το δρόμο προς την αιχμαλωσία. Το φθινόπωρο του 1918 από αυτούς επέστρεψαν μόνο οι 484. Μεταξύ αυτών που εκτοπίστηκαν και επέστρεψαν ήταν και ο επιφανής κάτοικος του Ροδολίβους ιατρός Χαράλαμπος Πορλίγκης, με κοινωνικό έργο, αλλά και ιδρυτής το 1919 του Γ. Π. Συνεταιρισμού. Η φωτογραφία του κοσμεί σήμερα το γραφείο του Συνεταιρισμού. Πεζοί με συνοδεία έφιππων Βούλγαρων, έφτασαν στο πλησιέστερο σιδηροδρομικό σταθμό, από όπου στοιβαγμένοι σε άθλια βαγόνια ξεκινούσαν τον προορισμό τους, που φαίνεται πως αρχικά ήταν η Σιούμελα. Κατά τη διαδρομή, οι όμηροι υπέφεραν όχι μόνο από τη διαφαινόμενη δυσαστία των βαγόνιών όπου μεταφέρονταν πολλαπλάσια της κανονικής χωρητικότητας τους άτομα, αλλά και επειδή δεν τους επιτρέπονταν η αποβίβαση για την εκπλήρωση των βασικών τους αναγκών . Σ την Ανδριανούπολη γινόταν απολύμανση και στη Σιούμελα η συγκέντρωση όλων των ομήρων της τότε Ανατολικής Μακεδονίας. Από εκεί, στη συνέχεια, οιόμηροι κατανεμόνταν σε διάφορα σημεία, ανάλογα με τις ανάγκες του βουλγαρικού κράτους για στρατιωτικά, οχυρωματικά, αγροτικά, δημόσια και καταναγκαστικά έργα. Είναι τρομοκρατημένοι, βαδίζουν προς το άγνωστο μακριά από τους αγαπημένους τους ανθρώπους και φοβούνται πως δε θα ζήσουν για να τους ξαναδούν.

Φτάνοντας στο Καραγιάτς από εκεί οδηγούνταν στο στρατόπεδο Σιούμελα. Εδώ συγκεντρώνονταν όλοι όσοι έρχονταν από την Ανατολική Μακεδονία και στη συνέχεια διανέμονταν σε περιοχές της Βουλγαρίας για να καλύψουν τις ανάγκες της κάθε περιοχής. Οι περισσότεροι συγκεντρώνονταν στο Καρναμπάτ για δασικές εργασίες, άλλοι οδηγούνταν στο Γκόστιβαρ ως εργάτες στην κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής και στο Κίτσεβο, που αποκαλείται «νεκροταφείο» των Ελλήνων, αφού οι περισσότεροι πέθαναν εκεί σε άθλιες
συνθήκες. Οι Βούλγαροι είχαν ως στόχο να τους εξαντώσουν σωματικά αλλά και ψυχικά. Τους ανάγκασαν να δουλεύουν ακατάπαυστα από το πρωί ως το βράδυ, όποιες και εάν ήταν οι καιρικές συνθήκες, χωρίς καμία ιατρική φροντίδα με βρώμικο σώμα και ρούχα γεμάτα ψείρες που κατέτρωγαν το εξαντλημένο κορμί τους. Το φαγητό ελάχιστο και έτσι πολλοί έτρωγαν βατράχια, χελώνες και τα ψοφίμια που έβρισκαν. Τους χτυπούσαν αλύπητα πολλές φορές μέχρι θανάτου.

Αλλά δεν ήταν μόνο οι Ροδολιβινοί που ξεριζώθηκαν με τη βία από τον τόπο
τους. Από το 1916 έως το 1918 λογίζεται ότι εκτοπίστηκαν από την Ανατολική Μακεδονία ή πέθαναν από πείνα, ξυλοδαρμούς και κακουχίες περίπου 70.000 Έλληνες. Περίπου 12.000, από τους εκτοπισμένους, δεν κατάφεραν να μείνουν ζωντανοί για να γυρίσουν. Και, φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε αυτούς που έμειναν πίσω και υφίσταντο καθημερινά τη βαναυσότητα των Βουλγάρων υποφέροντας από την πείνα και τις αρρώστιες. Ποτέ, όμως, δεν έχασαν την
ελπίδα και τη λαχτάρα τους να ξανασμίξουν με τους αγαπημένους τους.

Τα μαρτύρια, που υπέστησαν οι κάτοικοι στην διάρκεια της δίχρονης κατοχής επιγραμματικά ήταν τα εξής. ΣΥΛΛΗΨΕΙΣ, ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ, ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΑΥΘΑΙΡΕΤΕΣ ΕΠΙΤΑΞΕΙΣ, ΑΓΓΑΡΕΙΕΣ, ΛΗΣΤΕΙΕΣ, ΕΚΒΙΑΣΜΟΙ, ΚΛΟΠΕΣ, ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ, ΑΦΟΡΗΤΗ ΠΕΙΝΑ, ΒΙΑΣΜΟΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ, ΑΠΑΓΩΓΕΣ ΠΑΙΔΙΩΝ, ΔΥΣΒΑΣΤΑΚΤΟΙ ΦΟΡΟΙ, ΕΚΤΟΠΙΣΕΙΣ.

Τελειώνοντας, θα αναφέρω ένα σημαντικό γεγονός για την περιοχή μας. Στις 27 Μαρτίου 1917 οι Βούλγαροι λήστεψαν την Ιερά Μονή Εικοσιφοίνισσας. Φόρτωσαν 24 μουλάρια με πολύτιμα ιερά σκεύη, άμφια, χειρόγραφα, εικόνες και πολλά άλλα. Μεταξύ αυτών ήταν ένα Ευαγγέλιο του 14ου αιώνα, που ζυγίζει 9 οκάδες. Το είδα ο ίδιος στο ίδρυμα Ιβάν Ντούιτσεφ στη Σόφια, πριν 7 χρόνια.

Το 1918 ο βουλγαρικός στρατός ηττήθηκε και η αιχμαλωσία των Ελλήνων έλαβε τέλος. Όσοι επιβίωσαν γύρισαν πίσω σε άθλια κατάσταση, σκελετωμένοι και καταρρακωμένοι. Οι υπόλοιποι έφυγαν από τη ζωή άδικα, γιατί δεν υπέκυψαν στον εχθρό και πάλεψαν για να υποστηρίξουν τον τόπο τους.

Κλείνοντας, θέλω να υπογραμμίσω πως είναι πολύ σημαντικό να τελείται και να συνεχίζεται να τελείται το μνημόσυνο προς τιμήν των προγόνων μας, ώστε να μάθουν όλοι για τις θυσίες τους και να αποτελούν αυτοί οι άνδρες για εμάς παραδείγματα πίστης, αφοσίωσης και ανδρείας. Τα βάσανα που πέρασαν μας δείχνουν την κτηνωδία και τις συμφορές του πολέμου. Δεν πρέπει όμως κανείς να τα αγνοεί γιατί είναι σαν να αγνοεί τις ρίζες του.

Ας μείνει η μνήμη τους ανεξίτηλη στις ψυχές μας. Τιμή και δόξα στους ήρωες του χωριού μας!

Μία απάντηση στο “Ημέρα Μνήμης για τους συντοπίτες μας που βασανίστηκαν στα Τάγματα Εργασίας στη Βουλγαρία”

  1. Επιμνημόσυνη δέηση στο Ροδολίβος για τα θύματα της βουλγαρικής κατοχής | Τα Χωριάτικα

    […] Η εκδήλωση ήταν αφιερωμένη σε όλους όσοι αιχμαλωτίστηκαν και οδηγήθηκαν μακριά από τον τόπο τους, υπομένοντας απάνθρωπες συνθήκες και χάνοντας τη ζωή τους στην ξενιτιά. Ανάμεσά τους, πολλοί από το Ροδολίβος και το Μικρό Σούλι, που έπεσαν θύματα μιας σκληρής και αδυσώπητης εποχής. Διαβάστε εδώ αναλυτικά για την Ημέρα Μνήμης […]

    Απάντηση

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Δείτε ακόμη