Συνδρομή

horiatika.press@gmail.com

Παλαιόμυλος Φαρσάλων: Ιστορία, παράδοση και το καλοκαιρινό αντάμωμα

Ο κρυμμένος θησαυρός της Θεσσαλικής γης

Στα περίχωρα των Φαρσάλων, βρίσκεται ο οικισμός του Παλαιόμυλου, ένας τόπος με ιστορική μνήμη και ζωντανή παράδοση, που αριθμεί 113 κατοίκους. Ο Παλαιόμυλος έχει κτιστεί στη θέση ενός παλαιού κονάκιου, γνωστού ως «Κονάκι Βασιλείου», το οποίο, μαζί με άλλα παραδοσιακά μνημεία της περιοχής, αναδεικνύει την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της Θεσσαλίας.

Η ιστορία και τα μνημεία του χωριού

Ο Παλαιόμυλος έχει χαρακτηριστεί ως οικισμός με έντονο πολιτιστικό αποτύπωμα. Εκτείνεται σε ήπιο μεσογειακό περιβάλλον και ανήκει διοικητικά στο Δήμο Φαρσάλων, με σημαντική παράδοση αλλά και μνημεία που μαρτυρούν την συνεχή κατοίκηση του τόπου από παλιά.

Ένα τέτοιο μνημείο είναι το «Κονάκι του Βασιλείου» το οποίο υψώνεται εντός του οικισμού και έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο. Η λέξη κονάκι προέρχεται από την τουρκική λέξη konak, που σημαίνει κατάλυμα και κατ’ επέκταση χρησιμοποιείται για να δηλώσει την κατοικία του τσιφλικά, δηλαδή του Οθωμανού ιδιοκτήτη μεγάλης αγροτικής έκτασης. Με την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881, τα τσιφλίκια πέρασαν στην κατοχή πλουσίων Ελλήνων, οι οποίοι συχνά έκτιζαν νέα κονάκια, αναθέτοντας το σχεδιασμό τους σε επώνυμους αρχιτέκτονες της εποχής. Δυστυχώς, η κατάσταση διατήρησης του κονάκιου είναι δραματικά κακή, διότι, εδώ και έξι δεκαετίες, στέκει ακατοίκητο και αφρόντιστο.

Το κονάκι του Βασιλείου

Δυτικά του οικισμού του Παλαιόμυλου βρίσκεται η αρχαία πόλη της Ερέτριας, χτισμένη σε ένα μεγάλο οροπέδιο σε υψόμετρο 651 μ., με το κάστρο της να δεσπόζει εδώ και αιώνες. Στην κορυφή του λόφου έχει χτιστεί η Ακρόπολη, ξεχωριστά οχυρωμένη από την κάτω πόλη, η οποία ήταν επίσης περιτειχισμένη. Η Ερέτρια ήταν σημαντικός οικισμός που άκμασε κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους και καταστράφηκε το 198 π.Χ.

Βορειοδυτικά του κάστρου, στη βόρεια όχθη του ρέματος Παλαιόμυλου, στη θέση «Κουλούρια», βρίσκεται το αρχαίο θέατρο, το οποίο συνδεόταν με υπόγειο τούνελ με την αρχαία πόλη. Πρόκειται για ένα μνημείο μεγάλης πολιτιστικής αξίας, με σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα.

Η συμβολή του Παλαιόμυλου στην τοπική οικονομία

Η πεδιάδα της Θεσσαλίας προσφέρει εύφορο έδαφος και συμβάλλει στην τοπική οικονομία με τους νέους να έχουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην διατήρηση της ζωής της περιοχής. Σε μία εποχή που όλα τα χωριά ερημώνουν και οι νέοι φεύγουν από τον τόπο καταγωγής τους για μία ζωή στα μεγάλα αστικά κέντρα, στον Παλαιόμυλο οι νέοι χτίζουν τις ζωές τους στο χωριό τους.

Οι νέοι με μεράκι, σύγχρονες γνώσεις και σεβασμό στην παράδοση, στηρίζουν την τοπική οικονομία, δημιουργούν θέσεις εργασίας και κρατούν ζωντανές τις κοινότητές τους. Ασχολούνται κυρίως με την γεωργία και τις καλλιέργιες, την κτηνοτροφία και την μελισσοκομία, δηλαδή με τον πρωτογενή τομέα της χώρας. Εξελίσσουν τις επιχειρήσους τους και επιλέγουν να μείνουν και να χτίσουν τη ζωή τους εκεί. Δεν το κάνουν από τύχη, αλλά από αγάπη. Μέσα από τις δυσκολίες και την καθημερινή δουλειά, χτίζουν σπίτια γεμάτα φως, μεγαλώνουν παιδιά με αρχές και αξίες, και κρατούν ζωντανή μια Ελλάδα που πολλοί ξεχνούν.

Ασχολίες των κατοίκων του χωριού είναι κυρίως η γεωργία, η κτηνοτροφία και η μελισσοκομία.

Το καλοκαιρινό αντάμωμα

Από το 2018, κάθε καλοκαίρι διοργανώνεται, στο πλαίσιο του τοπικού πανηγυριού, ένα αντάμωμα, όπου συναντιούνται οι κάτοικοι και όσοι έχουν καταγωγή από τον Παλαιόμυλο. Το γλέντι περιλαμβάνει παραδοσιακή μουσική και χορούς και λειτουργεί ως ευκαιρία για την ανανέωση των κοινωνικών δεσμών της κοινότητας.

Το αντάμωμα πραγματοποιείται συνήθως στην κεντρική πλατεία ή στην περιοχή «Γκρουμάρια», όπου στήνεται ζωντανή ορχήστρα και το κέφι κρατά ως αργά. Προτείνεται μάλιστα η διοργάνωση νυχτερινού πάρτι δίπλα στον παλιό νερόμυλο – σημείο αναφοράς με ιδιαίτερη αισθητική και συμβολική αξία για το χωριό.

To καλοκαιρινό αντάμωμα στον Παλαιόμυλο

Άνθρωποι από όλο τον κόσμο, είτε ζουν κοντά είτε μακριά – ακόμη και στο εξωτερικό – δίνουν ραντεβού για επανένωση, επισκέπτονται τον τόπο τους, αγκαλιάζουν συγγενείς και φίλους και γίνονται ξανά μια μεγάλη οικογένεια. Γλεντούν, συζητούν, αναπολούν παιδικές αναμνήσεις, ενώ οι νέοι δημιουργούν νέους δεσμούς και φιλίες, συνεχίζοντας την παράδοση του τόπου τους.

Οι εκδηλώσεις πάντα συνοδεύονται από τοπικούς χορούς, δημοτικά συγκροτήματα και κεράσματα με ντόπια εδέσματα. Κάτοικοι και επισκέπτες ανταμώνουν για να μοιραστούν ιστορίες, μνήμες και τραγούδια, κάτω από το καλοκαιρινό φως.

Κείμενο και φωτογραφίες: Βασιλική Γώγουλα